Thế giới 14:59, 16/06/2016 GMT+7

Maha là con trai của một người giảng dạy quân sự nên hướng ông vào sự nghiệp làm thầy tại các học viện quân đội. Tuy nhiên, ông lại chọn hải quân để phát triển sự nghiệp. Năm 1861, Maha mang hàm thượng úy hải quân, tham gia cuộc chiến tranh Nam - Bắc Mỹ tại vùng biển Carolina. Sau cuộc chiến, Maha làm việc như một nhân viên văn phòng trên chiến hạm Brazile. Năm 1885, ông làm giáo viên tại Học viện hải quân dạy môn Khoa học chiến lược hải quân và lịch sử chiến tranh trên biển. Maha đã tập trung nghiên cứu và phát triển học viện thành trung tâm nghiên cứu lý luận của hải quân Mỹ. Những bài giảng, bài thuyết trình của ông đã cổ vũ tinh thần học tập của các học viên. Năm 1890, ông xuất bản cuốn sách “Ảnh hưởng của lịch sử đối với quyền khống chế trên biển”, tiếp đó là cuốn “Ảnh hưởng của quyền khống chế trên biển với cách mạng Pháp và đế quốc”.

Nhờ hai cuốn sách này, Maha được bổ nhiệm làm Hiệu trưởng Học viện hải quân. Chiến tranh Mỹ - Tây Ban Nha bùng nổ năm 1898, ông được triệu hồi trở lại quân ngũ và tham gia vào Ủy ban chiến lược hải quân. Ông cũng là đại diện nước Mỹ tham dự đại hội hòa bình trên biển năm 1899 và giữ chức Chủ tịch Hội lịch sử học hải quân Mỹ vào năm 1902. Đến năm 1906, Maha xuất ngũ với hàm thiếu tướng hải quân. Sau khi xuất ngũ, ông tiếp tục viết sách về chiến lược hải quân trên biển với 5 đầu sách nổi tiếng được giới lãnh đạo quân sự làm sách gối đầu giường. Năm 1914, Maha trút hơi thở cuối cùng tại Washington, thọ 74 tuổi. Di sản của ông để lại là những tác phẩm nói về chiến tranh trên biển đã trở thành kinh điển trong nghệ thuật quân sự thế giới và được tái bản nhiều lần.

Lịch sử quân sự thế giới đánh giá cao Maha trong vai trò một nhà lý luận quân sự chuyên về hải quân. Bởi trong cuộc đời binh nghiệp, ông chỉ tham gia hai trận đánh nhỏ còn phần lớn là giảng dạy ở Học viện hải quân và viết sách. Ông cho rằng, vấn đề phát triển hải quân ngoài yếu tố bảo vệ chủ quyền quốc gia, các nước phải có sự liên kết trong bảo đảm an ninh và tự do hàng hải. Maha cũng chính là người khởi xướng việc đào kênh Panama nối liền Thái Bình Dương và Đại Tây Dương trong tuyến hàng hải xuyên quốc tế.

Giới khoa học cho rằng, mặc dù Maha chỉ là nhà lý luận uyên bác trong lĩnh vực hải quân nhưng sách của ông được mọi người nghiên cứu rộng rãi. Sau này, nhiều vị tướng lĩnh hải quân nổi tiếng trên thế giới đều nghiên cứu tác phẩm của ông và lấy đó làm tài liệu giảng dạy. 

Tấn Phong