Thứ 3, 19/03/2024 18:15:47 GMT+7
Bình Phước, 30°C/27°C - 33°C
aA

ÔN CỐ TRI TÂN 15:53, 23/02/2019 GMT+7

Danh nhân Phạm Nhữ Dực

Thứ 7, 23/02/2019 | 15:53:00 2,804 lượt xem

BP - Phạm Nhữ Dực là con trai thứ 5 của danh tướng Phạm Ngũ Lão (1255-1320). Quê ông ở làng Phù Ủng, huyện Mỹ Hào, Thừa tuyên Hải Dương (nay là huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên). Sau đó, ông di cư vào sống ở xã Lỗ Huyền, huyện Lôi Dương, phủ Thiệu Thiên, Thừa tuyên Thanh Hoa (nay là huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa) và trở thành thủy tổ của tộc Phạm tại đây. Tương truyền, Phạm Nhữ Dực là con nuôi của Thượng tướng Trần Khắc Chung - người theo tương truyền được vua Trần Anh Tông sai vào Đồ Bàn năm 1307 để cứu Huyền Trân công chúa khỏi phải lên giàn hỏa chết theo chồng như quy định của phong tục Chiêm Thành.

Năm 1368, vua Trần cử Trần Thế Hưng, Đỗ Tử Bình và Phạm Nhữ Dực đem quân chinh phạt Chiêm Thành. Cuộc hành quân vừa đến phủ Thăng Hoa thì có sứ thần Chiêm là Mục Đà Na đến xin trả lại Hóa Châu. Hai bên đang hòa giải thì Chế Bồng Nga đem quân đánh úp. Tướng Trần Thế Hưng bị bắt. Đỗ Tử Bình và Phó tướng Phạm Nhữ Dực phải rút quân về. Năm 1380, Chiêm Thành đem quân tấn công Nghệ An. Vua Trần Nghệ Tông cử Lê Quý Ly (sau khi lên ngôi đổi thành Hồ Quý Ly) lãnh thủy binh, Đỗ Tử Bình và Phạm Nhữ Dực lãnh bộ binh chặn đánh tan quân Chiêm ở sông Ngư Giang. Năm 1382, quân Chiêm lại tấn công Thanh Hóa, Lê Quý Ly và Phạm Nhữ Dực vây đánh, quân Chiêm phải rút chạy.

Đến năm 1391, tướng La Khải lên thay Chế Bồng Nga, đem binh xâm phạm Hóa Châu.Vua Trần Nghệ Tông lại cử Lê Quý Ly và Phạm Nhữ Dực chặn đánh quân Chiêm ở Trà Bàn. Dưới thời vua Trần Thuận Tông, Phạm Nhữ Dực được phong chức Hậu quân Trung đô Dực Nghĩa hầu. Khi Hồ Quý Ly cướp ngôi nhà Trần vào năm 1400, Phạm Nhữ Dực định đem quân về vấn tội họ Hồ nhưng chưa kịp hành động thì bị triệu về kinh. Nhận thấy chưa đủ thời cơ để phế trừ họ Hồ nên Phạm Nhữ Dực đành nghe theo lời Hồ Quý Ly đem quân đi bình Chiêm mở mang bờ cõi về phương Nam. Phạm Nhữ Dực cùng Đỗ Mãn, Nguyễn Cảnh Chân đem quân đi đánh Chiêm Thành. Vua Chiêm đánh không lại nên dâng đất Chiêm Động (Quảng Nam) và Cổ Lũy (Quảng Ngãi) để cầu hòa. Nhà Hồ chia đất vừa lấy được chia thành 4 châu Thăng (Duy Xuyên, Thăng Bình, Quế Sơn), Hoa (Tam Kỳ, Núi Thành, Tiên Phước), Tư Nghĩa (Quảng Ngãi).

 Sau khi chiếm đất Chiêm Động và Cổ Lũy, nhà Hồ cử Phạm Nhữ Dực làm Chánh đô án vũ sứ châu Thăng Hoa, lo việc di dân người Việt, vỗ an người Chiêm để khai khẩn vùng đất mới. Chưa hoàn thành nhiệm vụ thì quân Minh đem quân sang đánh, bắt cha con Hồ Quý Ly vào năm 1407. Nhân chuyện này, người Chiêm đem quân lấy lại đất cũ. Phạm Nhữ Dực cùng con là Phạm Đức Đề cầm quân chống lại người Chiêm. 2 năm sau, ngày 4-10-1409, Phạm Nhữ Dực qua đời, được an táng tại làng Đồng Tràm, phủ Thăng Hoa (nay là xã Hương An, huyện Quế Sơn).

Con trai trưởng của Phạm Nhữ Dực là Phạm Đức Đề cùng Nguyễn Cảnh Chân tiếp tục sự nghiệp của ông đã quyết liệt chống lại quân Chiêm (khi họ tái chiếm lộ Thăng Hoa). Tuy nhiên vì thế cô nên cuối cùng Nguyễn Cảnh Chân phải chạy ra Nghệ An, còn Phạm Đức Đề ẩn trốn ra vùng An Trường (Điện Bàn, Bắc Quảng Nam). Các cháu của Phạm Nhữ Dực (con Phạm Đức Đề) là Phạm Nhữ Dự và Phạm Đức Bối cũng tham gia chống quân Minh. Chính vì thế, Phạm Nhữ Dực được xem là Cao thủy tổ của họ Phạm tại vùng Quảng Nam, Quảng Ngãi.

Lúc ở ngôi chúa, sau khi chiếm vùng Ninh Thuận, thành lập dinh Thái Khương, Nguyễn Phúc Tần đã nhớ ơn những người tiên phong khai phá phương Nam nên truy phong cho Phạm Nhữ Dực là Phủ Quốc công Nam dinh an vũ trấn khai vận sự thanh truyền Hậu quân trung đô Bình Chiêm Thượng tướng Mô vĩ Hồng Huân Dực Nghĩa Hầu Phạm phủ Quân Thượng đẳng thần. Sau này, chắt nội của Phạm Nhữ Dực là Phạm Nhữ Tăng trở thành Tổng chỉ huy đạo quân thủy - bộ của Lê Thánh Tông trong cuộc bình Chiêm thắng lợi năm 1471 và trở thành Đô ty Quảng Nam. Khi chết ở Bình Định, Phạm Nhữ Tăng được vua Lê Thánh Tông cho cải táng về quê nhà ở châu Thăng Hoa.

Lời bàn:

Sau 3 lần chiến thắng lừng lẫy trước một đế quốc phong kiến Nguyên - Mông hùng mạnh nhất thời đại, bấy giờ nhà Trần tạo nên hào khí Đông A rực rỡ vào bậc nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam. Thế nhưng càng về sau, theo quy luật thịnh - suy tự nhiên của mọi triều đại phong kiến, tình hình chính trị trong nước dần dần rơi vào cảnh rối ren. Tình trạng mất mùa, đói kém, vỡ đê xảy ra ở mọi nơi, nông dân phải bán ruộng đất, vợ con cho quý tộc, địa chủ và trở thành nô tì với đời sống vô cùng khổ cực. Trong khi đó, triều đình thì bất lực trước sự xâm lược của Chămpa và sự ngang ngược của nhà Minh. Các bậc hiền tài, trụ cột của quốc gia đã lần lượt qua đời. Vì thế, vào nửa sau thế kỷ XIV, nhà Trần đứng trước bờ vực của sự sụp đổ.

May thay, vào lúc vận mệnh dân tộc như ngàn cân treo sợi tóc ấy đã xuất hiện người kế thừa được mạng mạch của dân tộc lúc bấy giờ là Phạm Nhữ Dực, con trai thứ 5 của Ngự tiền Đại tướng quân Phạm Ngũ Lão và ông trở thành nhân vật nổi bật trong giai đoạn lịch sử lúc ấy của đất nước. “Uống nước nhớ nguồn”, đương thời cũng như ngày nay, người dân Thăng Bình nói riêng, Quảng Nam nói chung đã xem Phạm Nhữ Dực là “thượng tướng bình Chiêm”, một trong những “Đại khai tiên chỉ” của quê hương mình. Và đây chính là ngọn nguồn sức mạnh của dân tộc Việt Nam, xin hậu thế đừng ai quên điều này.

ND

  • Từ khóa
110152

Ý kiến ()

0 / 500 ký tự
Đang tải dữ liệu