NGHE - THẤY & SUY NGẪM 14:40, 23/11/2014 GMT+7

BP - Chưa bao giờ các buổi phát sóng chương trình truyền hình thực tế (THTT) của Đài truyền hình Việt Nam lại nở rộ như hiện nay. Những chương trình thử thách, rèn kỹ năng, tìm kiếm tài năng đua nhau chiếm giữ khung giờ vàng trên màn ảnh nhỏ. Bên cạnh sự thích thú với đối với những chương trình mới lạ được dàn dựng công phu, khán giả còn thường xuyên được trải nghiệm văn hóa khen, chê của những vị giám khảo - những người ngồi ghế nóng.

Với những thí sinh trẻ tuổi, chưa có kinh nghiệm thi thố, việc động viên khen ngợi là điều cần thiết để họ có động lực mà cố gắng thể hiện bản thân. Nhưng rất nhiều vị giám khảo không ý thức được mình đang tham dự một chương trình truyền hình trực tiếp và những nhận xét của mình có ảnh hưởng rất lớn không chỉ với thí sinh mà với hàng triệu khán giả. Họ ra sức tung hô thí sinh một cách thái quá và đôi khi những lời khen chẳng ăn nhập gì với việc thi. Ví như thí sinh thi Giọng hát Việt lại được khen: Hôm nay em mặc chiếc váy rất đẹp. Khi hát, trông em như một thiên thần, chị rất thích. Thí sinh thi Bước nhảy hoàn vũ lại được khen những động tác của bạn mạnh mẽ, rất thể thao, rất cảm ơn bạn... Với những người hiểu biết và tỉnh táo, khi gặp những lời “khen đểu” thế này thì phát ngượng. Nhưng với những thí sinh chưa có sự trải nghiệm thì kiểu “khen cho vui” như thế sẽ khiến họ ảo tưởng về khả năng của mình. Có thí sinh được khen nhiều thì nghĩ mình đã thành nghệ sĩ nên có những phát ngôn, việc làm hết sức lố bịch.

Trái với việc “tung hoa” là việc chê. Nếu khi khen, giám khảo gây nhàm chán cho người xem bao nhiêu thì khi chê lại gây sốc bấy nhiêu. Hình như có nhiều người cho rằng phải có hiểu biết, có bản lĩnh mới chê được người nên họ chê thí sinh một cách phũ phàng. Có thí sinh nữ khóc như mưa khi bị chê dập vùi tại cuộc thi Khởi nghiệp. Có  thí sinh nam suýt ngất ngay trên sân khấu cuộc thi Nhân tố bí ẩn cũng vì bị chê quá mức. Có một số chương trình truyền hình thực tế có sự tham dự của giám khảo người nước ngoài. Cũng nhận xét, phê bình, nhưng họ khen, chê rất khéo, thí sinh không chỉ nhận ra được khiếm khuyết của mình mà còn được động viên, khích lệ để cố gắng. 

Bình luận và phê bình rõ ràng không thể thiếu trong mọi lĩnh vực và rất cần thiết trong đời sống hàng ngày. Nhưng phê bình, góp ý mang tính xây dựng khác hoàn toàn với khen chê tùy tiện. Dù gì thì việc chê công khai như các vị giám khảo vừa kể vẫn chưa quá tệ. Bởi có những quý ông, quý bà hay túm năm tụm ba để nói lén sau lưng người khác. Cái sự nói lén thì dù là đàn bà hay đàn ông, già hay trẻ, nông dân hay trí thức, nhà khoa học hay giới nghệ sĩ... tất thảy đều đáng xấu hổ. Tôi thì cho rằng những lời nói lén sau lưng nhắm vào ai đó là thể hiện tình trạng bất lực và tâm trạng bực dọc của người không còn tự tin, tự trọng nữa.

T.N