ÔN CỐ TRI TÂN 14:24, 03/07/2018 GMT+7

BP - Vua Minh Mạng hay còn gọi là Minh Mệnh, là vị hoàng đế thứ hai của vương triều Nguyễn nước Đại Nam. Ông trị vì từ năm 1820 đến khi qua đời, được truy tôn miếu hiệu là Nguyễn Thánh Tổ. Lên ngôi năm 1820, trong 21 năm trị nước, Minh Mạng ban bố hàng loạt cải cách về nội trị. Ông đổi tên nước Việt Nam thành Đại Nam, lập thêm Nội các và Cơ mật viện. Đặc biệt, vua Minh Mạng đã tiến hành hàng loạt cải cách hành chính; thắt chặt các quy định pháp luật, xem nạn quan tham ô, tham nhũng là ẩn họa làm suy yếu đất nước.

Trong sách “Đại Nam thực lục” có đoạn ghi chép về nguyên tắc hình luật của nhà Nguyễn dưới thời vua Minh Mạng trị vì là “sát nhất nhân, vạn nhân cụ” (giết một người để muôn người phải sợ hãi mà tránh). Chính vì thế, vua Minh Mạng trị tội quan lại tham nhũng, đòi hối lộ và biển thủ công quỹ rất nặng, có khi vượt xa khung hình phạt. Cụ thể là vào tháng 5-1823, Thư lại Phủ Nội vụ là Lý Hữu Diệm lấy trộm hơn 1 lạng vàng và bị bộ Hình xử tội đi đày. Nghe tấu trình, vua Minh Mạng cho rằng mức phạt này còn nhẹ, ông lệnh cho bộ Hình đưa can phạm ra chợ Đông Ba chém đầu cho mọi người trông thấy.

Minh họa: S.H

Nhà vua cho rằng: Khoảng năm Gia Long, bọn Nguyễn Đăng Được thông đồng với thợ bạc đúc trộm ấn giả để trộm đổi ấn ở kho đã bị xử chém. Nay Hữu Diệm ở đấy cân vàng mà còn dám công nhiên lấy trộm, huống chi của kho thì sao? Thế là trong mắt hắn không có pháp luật. Ngay sau đó, vua Minh Mạng đã hạ lệnh đưa Lý Hữu Diệm ra chém đầu tại cổng chợ Đông Ba và bêu đầu ở đó để răn dạy kẻ khác.

Năm 1834, trước việc thuyền công ở tỉnh Quảng Yên mục nát, sau khi cho người tra xét, vua Minh Mạng được biết Tuần phủ Lê Đạo Quảng đã để của công bị hủy hoại. Hộ phủ Vũ Tuấn che giấu việc này, còn Án sát Doãn Văn Xuân biết rõ sự việc nhưng lại không can ngăn, không làm hết trách nhiệm của mình. Vua Minh Mạng liền cách chức Vũ Tuấn và đưa về kinh nghị tội, án sát Doãn Văn Xuân bị cách chức, Tuần phủ Lê Đạo Quảng bị giáng 2 cấp.

Trong vụ việc này, vua Minh Mạng đã xuống chiếu dụ Nội các rằng: Vũ Tuấn vốn là một chức quan nhỏ, được thăng chức lớn quá mau thế mà không lo cố gắng báo đáp, trong sạch giữ mình, lại mượn việc công để mưu lợi riêng..., không còn một chút tư cách quan tư. Lập tức cách chức, giao bộ Hình nghị tội.

Cũng năm 1834, vua Minh Mạng thấy gỗ trong bộ Công sao nhanh hết trong khi không có công trình lớn nào được xây dựng trong thời gian gần đó, liền sai bộ Hộ và Viện Đô sát tra xét kỹ xem có chi lạm, ăn bớt. Kết quả cho thấy, Quản mộc thương Hồ Văn Hạ thông đồng với thợ thuyền để “xẻo xén” đến hơn 300 lạng. Ngay lập tức, nhà vua ra lệnh xử chém Hồ Văn Hạ. Liên quan trách nhiệm, Đốc công Trần Văn Hiệu không để ý quản lý sát sao cũng bị cách chức, bắt làm việc chuộc tội...

Theo sách “Đại Nam thực lục”, vào mùa hạ, tháng 4-1835, tỉnh Gia Định quyên góp được 109.200 quan nhưng các quan quản lý đã phân phát không đúng, sử dụng gần hết số tiền quyên góp của dân chúng. Vua Minh Mạng liền truy xét, phát hiện có kẻ khai man đội tên để nhận, có kẻ sai người lĩnh thay và cũng có chuyện “tư túi”... liền cách chức Bố chính Hoàng Văn Đản, Phủ huyện Nguyễn Khắc Biểu. Riêng Án sát Hoàng Văn Minh cũng bị cách lưu vì không làm hết trách nhiệm.

Sách sử kể lại rằng, vua Minh Mạng luôn xử nghiêm với quan tham dù giá trị kinh tế của tài sản thất thoát không lớn. Đây cũng là một trong những cách để làm trong sạch bộ máy, làm yên lòng dân.

Lời bàn:

Lịch sử nhân loại cho thấy, nạn tham quan ô lại, tham nhũng của công thì thời nào và bất cứ ở đâu cũng có. Chính vì thế, triều đại nào muốn trị vì bền vững cũng đều đặt ra các quy định và xử lý hết sức nghiêm ngặt. Để đất nước thịnh trị, một trong những biện pháp mà vua Minh Mạng rất coi trọng đó là việc trừng trị tội phạm tham ô, tham nhũng, sách nhiễu nhân dân. Đối với vua Minh Mạng, mọi người, kể từ hoàng tử, hoàng thân đến thứ dân, binh lính đều bình đẳng trước pháp luật. Nhờ đó, nhà Nguyễn dưới thời vua Minh Mạng là giai đoạn rực rỡ, hùng mạnh và quy củ nhất. Bằng những biện pháp mạnh tay và cực kỳ nghiêm khắc với quan lại tham nhũng, vua Minh Mạng đã phần nào làm nhụt chí bọn “sâu mọt”, giúp đất nước phát triển cường thịnh.

Ngày nay, Đảng và Nhà nước ta cũng đã xác định, tham nhũng, lãng phí, quan liêu và các tiêu cực xã hội là một trong những nguyên nhân làm suy yếu Đảng, là mối đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ. Bởi tham nhũng là trở lực lớn đối với quá trình đổi mới đất nước và làm xói mòn lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, đối với sự nghiệp xây dựng đất nước, tiến lên chủ nghĩa xã hội. Và tham nhũng xâm phạm, thậm chí làm thay đổi, đảo lộn những chuẩn mực đạo đức xã hội, tha hóa đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước. Vì vậy, nội dung của giai thoại chính là bài học đáng suy ngẫm cho hậu thế.

N.D