ÔN CỐ TRI TÂN 07:55, 17/01/2017 GMT+7

Triệu Túc là một danh tướng của nước Vạn Xuân, được phong làm Thái Phó trông coi việc binh, hy sinh trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược nhà Lương ở vùng ven biển. Triệu Quang Phục lúc đầu theo cha đi đánh giặc, có công; là một tướng trẻ có tài nên được Lý Nam Đế tin dùng làm Tả Tướng quân. Đầu năm 545, quân Lương xâm lược Vạn Xuân, cuộc kháng chiến của nhà Tiền Lý thất bại. Lý Nam Đế phải lẩn tránh ở động Khuất Lão thuộc tỉnh Phú Thọ ngày nay và giao binh quyền cho Triệu Quang Phục.

Vốn thông thuộc vùng sông nước ở Chu Diên, Triệu Quang Phục quyết định chuyển hướng chiến lược, thay đổi phương thức tác chiến cũ là phòng ngự, cố thủ hay tập trung lực lượng quyết chiến với địch. Ông đưa hơn một vạn quân từ miền núi về đồng bằng, lập căn cứ kháng chiến ở Dạ Trạch (Hưng Yên) là một vùng đầm lầy, lau sậy um tùm. Ở giữa là một bãi phù sa rộng, có thể sinh sống được. Đường vào bãi rất kín đáo, khó khăn. Chỉ có dùng thuyền độc mộc nhẹ lướt trên cỏ nước theo mấy con lạch nhỏ thì mới tới được...

Triệu Quang Phục cho đóng quân ở bãi đất nổi ấy. Ngày ngày, quân sĩ thay phiên nhau vừa luyện tập vừa phát bờ, cuốc ruộng, trồng lúa, trồng khoai để tự túc binh lương; ban ngày tắt hết khói lửa, im hơi lặng tiếng như không có người, đến đêm nghĩa quân mới kéo thuyền ra đánh úp các trại giặc, cướp được nhiều lương thực, để cầm cự lâu dài. Vì vậy, người trong nước gọi Triệu Quang Phục là Dạ Trạch Vương.

Vùng đồng bằng này tuy không có thế đất hiểm như miền đồi núi nhưng có nhiều sông lạch chia cắt, nhiều đầm hồ lầy lội, không lợi cho việc hành binh của những đạo quân lớn. Địa thế như vậy buộc địch phải phân tán, chia quân đánh nhỏ, làm mất sở trường của chúng, đồng thời tạo điều kiện cho ta tiêu diệt gọn từng bộ phận nhỏ, tiêu hao sinh lực địch. Đồng bằng còn là nơi đông dân cư, nơi có nhiều sức người, sức của, cung cấp cho cuộc chiến đấu lâu dài của quân ta. Từ đó, quân của Triệu Quang Phục giữ vững căn cứ Dạ Trạch, liên tục tập kích các doanh trại và các cuộc hành binh của địch. Qua gần 4 năm chiến tranh (547-550), cuộc kháng chiến ngày càng lớn mạnh, địch càng đánh càng suy yếu.

Năm 548, triều đình nhà Lương xảy ra loạn Hầu Cảnh (548-552). Viên hàng tướng này đã cướp kinh sư, số đông quý tộc nhà Lương bị giết chết, bọn cường hào địa phương nổi dậy khắp nơi. Ở phía Bắc, triều Tây Ngụy từ lưu vực sông Vị tổ chức một loạt các cuộc tiến công đế chế của nhà Lương, năm 553 chiếm Tứ Xuyên, cắt đứt quan hệ giữa Nam Kinh và Trung Á, chiếm Trương Dương (Hồ Bắc), xâm nhập tới Giang Lăng trung lưu Trường Giang, lập nên triều Hậu Lương.

Khi đó, quan tướng các châu, trong đó có Trần Bá Tiên kéo quân đổ về kinh sư với danh nghĩa “cứu viện kinh sư” dẹp loạn Hầu Cảnh, rồi nội chiến liên miên. Chớp thời cơ đó, Triệu Quang Phục từ căn cứ Dạ Trạch đã tung quân ra mở một loạt cuộc tiến công lớn vào quân giặc, giết tướng giặc là Dương Sàn thu lại châu thành Long Biên, đuổi giặc ngoại xâm, giành lại quyền tự chủ trên toàn đất nước. Về sau, vì tin lời cầu hòa của Lý Phật Tử, vốn là tướng của Lý Nam Đế, từng nổi dậy chống ông, ông chia cho y một phần đất và kết mối thông gia: Con trai Lý Nhã Lang lấy con gái Triệu Cảo Nương. Năm 571, Lý Phật Tử phản bội đem quân đánh úp, Việt Vương thua chạy đến cửa bể Đại Nha và cùng đường rồi gieo mình tự vẫn.

Lời bàn:

Cuộc kháng chiến của nhân dân Việt Nam từ Lý Nam Đế qua Triệu Việt Vương đã có sự chuyển hướng chiến lược, thay đổi địa bàn và cách đánh. Lập căn cứ kháng chiến ở đồng bằng, đó là kế sách dụng binh hết sức mưu lược và sáng suốt của Triệu Quang Phục. Đưa quân xuống đồng bằng, Triệu Quang Phục không áp dụng phương thức tác chiến phòng ngự, cố thủ hay tập trung lực lượng quyết chiến với địch, mà Triệu Quang Phục sử dụng chiến thuật du kích, với kế sách “Trường kỳ kháng chiến, lấy ít địch nhiều, lấy yếu đánh mạnh, đánh tiêu hao là chính”. Vì thế, mặc dù quân Lương mạnh gấp nhiều lần và cố sức đánh nhằm phá vỡ đầu não kháng chiến nhưng âm mưu đó không thực hiện được.

Lịch sử mấy ngàn năm của dân tộc Việt Nam đã chứng minh rằng mỗi khi kẻ thù đụng đến nước ta thì “vua tôi đồng lòng, anh em hòa mục, cả nước chung sức” bảo vệ xã tắc. Từ “Hịch tướng sĩ” đến “Bình Ngô đại cáo” đã hình thành rõ một học thuyết quân sự Việt Nam: “Trăm họ là binh”, “Lấy đoản binh chống trường trận”, “Lấy ít địch nhiều, lấy yếu thắng mạnh”. Học thuyết đó đã dẫn dắt các cuộc đấu tranh giành lại và giữ vững chủ quyền dân tộc với những tư tưởng vượt thời đại: “Lấy đại nghĩa thắng hung tàn, lấy chí nhân thay cường bạo”, “Dập tắt muôn đời chiến tranh”, “Đem lại thái bình muôn thuở”. Và một trong những người có công lao to lớn đóng góp cho học thuyết này là Triệu Quang Phục, với nghệ thuật đánh du kích. Và đây chính là điều làm nên sự nghiệp to lớn của ông, đồng thời được hậu thế đời đời tôn vinh.

N.D