ÔN CỐ TRI TÂN 09:29, 21/11/2013 GMT+7

Ở Thụy Trình, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình hiện có một ngôi mộ cổ và dấu tích một con đường mang tên “Ngô Lột”. Con đường này gắn với những kỳ tích giúp dân diệt giặc Minh xâm lược của ông tổ họ Đoàn ở vùng này là Đoàn Công Uẩn, một mãnh tướng thời Lê. Chuyện xưa kể lại rằng, vào đời vua Trần Thuận Tông (1388-1398) có người tên là Đoàn Phúc Lanh (quê huyện Từ Liêm, Hà Nội ngày nay) được giao chức huyện lệnh Trường Tân, phủ Tân An (Tứ Kỳ, Hải Dương). Nhà vua đã lấy công điền làng Quảng Nạp (vùng Thụy Trình ngày nay) ban cho thực ấp.

Trong 20 năm anh dũng kiên cường đánh giặc Minh (1407-1427), đất Thái Bình đã có nhiều người đã trở thành danh tướng, danh thần, tên tuổi ghi trong sử sách như: Đinh Lan, Đinh Lễ, Đinh Liệt, Đinh Bồ, Vũ Uy, Bùi Quốc Hưng... Thế nhưng, có một chàng trai chưa ghi trong quốc sử mà được hậu thế đời đời kể chuyện như tấm gương trung liệt, nêu gương cho các thế hệ noi theo. Đó là con trai huyện lệnh Đoàn Phúc Lanh, tên là Đoàn Công Uẩn (Đoàn Uẩn) từ tuổi 18, 19 đã nuôi chí đánh giặc.

Trong sách “Thái Thụy vùng ven biển” có đoạn chép: Thủa giặc Minh xâm lược nước ta, người con trai họ Đoàn tên là Đoàn Công Uẩn mới ngoài 20 tuổi, căm thù giặc tàn sát dân lành, chàng cùng một số trai làng ban ngày ẩn trốn, ban đêm tìm mưu giết giặc. Một hôm chàng nghĩ ra kế khuyên dân làng lấy cói biển đập dập, đan thành bao bì để ban đêm chui vào đó nằm cho khỏi muỗi.

 Giặc Minh thấy thế bắt dân làng đan thật nhiều bao cói nộp cho chúng để tránh muỗi. Khi các đồn giặc đã bắt đầu dùng bao cói, Đoàn Công Uẩn tổ chức một đội dân binh, ban đêm đột nhập vào đồn giặc, lấy dao đâm chết từng tên nằm trong bao, rồi bí mật rút ra. Bọn giặc bị chết nhiều hoảng sợ, chúng ra sức truy nã người con trai họ Đoàn.

Một đêm, sau khi giết được mấy chục tên giặc, chàng trai họ Đoàn bị chúng mai phục, bắt được. Giặc tra tấn thế nào chàng cũng không chịu cung khai, cuối cùng chúng đã giết chàng bằng cách lột xác chàng tại một con đường. Ngày nay, con đường đó vẫn còn dấu tích, dân làng đặt tên “con đường Ngô Lột”, vì dân ta thời ấy gọi giặc Minh xâm lược là quân Ngô.

Phần mộ táng của chàng trai họ Đoàn nằm ở ngay cạnh “con đường Ngô Lột” vẫn còn được lưu giữ đến ngày nay. Tấm gương anh dũng của chàng trai họ Đoàn làng Quảng Nạp được vua Lê Cảnh Hưng tuyên dương bằng những chữ vàng có ghi trong sắc phong vào thời Cảnh Hưng năm thứ 18, như sau:

- Mãnh tướng dũng liệt, phù tộ, triệu mưu, tả bộ, cương nghị, quả đoán, đốc bật hồng tục, khoan nhân, trợ thắng, thành công.

Các vua triều sau của nhà Lê đều giao cho dân vùng Quảng Nạp tổng, Quảng Nạp xã tòng tiền phụng sự mãnh tướng quan Đoàn Uẩn. Biết ơn công lao to lớn, giúp dân giết giặc cứu nước của tướng quân Đoàn Công Uẩn, dân làng đã tôn ông là Thành hoàng và thờ tại Đình Bắc (thôn Bắc, xã Thụy Trình).

Tưởng niệm quan huyện lệnh Đoàn Phúc Lanh và Đoàn mãnh tướng quân, ngay từ thời Lê, con cháu họ Đoàn đã xây dựng nhà thờ để cùng phối thờ liệt tổ, đến đời Thành Thái năm thứ 15 tiến hành trùng tu lại.

Hàng năm, cứ vào ngày giỗ Tổ mồng 1 tháng Chạp và ngày 11 tháng Giêng, cả họ lại quây quần họp mặt tại từ đường để báo công với tổ tiên và nhắc nhở, giáo dục con cháu cố gắng vươn lên học tập, lao động, sống xứng đáng với truyền thống của các bậc tiền nhân.

Lời bàn:

Trong suốt mấy ngàn năm lịch sử, tổ tiên ta đã phải trải qua biết bao cuộc chiến đấu chống ngoại xâm để giữ vững nền độc lập cho dân tộc. Với truyền thống “giặc đến nhà, đàn bà cũng đánh” và trong mỗi cuộc kháng chiến ấy, ở đâu trên đất nước ta cũng có những người anh hùng chiến đấu anh dũng, sẵn sàng hy sinh vì tự do và hạnh phúc của trăm họ. Mãnh tướng Đoàn Công Uẩn trong giai thoại trên là một minh chứng. Chính điều này đã làm nên truyền thống quý báu của dân tộc ta từ ngàn đời nay và trên thế giới không phải dân tộc nào cũng có. 

Vâng, từ khi vũ trụ được sinh ra cho đến ngày nay, đã là cây thì phải có cội, nước có nguồn, con người ai cũng phải có quê hương, tổ tiên, ông bà, cha mẹ, anh em và những người thân thuộc. Nhưng điều đáng phải suy ngẫm từ giai thoại này là hậu thế hôm nay và mãi mãi mai sau sống như thế nào để không phải hổ danh với các bậc tiền nhân. Nếu ai không hiểu điều này chắc chắn sẽ không lớn nổi thành người và người đó chắc chắn không phải là con cháu Lạc Hồng.   

Như Nhất