Pháp luật về đất đai 09:45, 18/08/2014 GMT+7

Trong những đổi mới mạnh mẽ và tích cực của Luật Đất đai và các văn bản hướng dẫn thi hành, những nội dung đổi mới mang tính đột phá của thủ tục hành chính liên quan đến lĩnh vực tài chính đất đai thu hút nhiều sự quan tâm của các doanh nghiệp và hộ gia đình. Lĩnh vực này đã có sự cải cách mạnh mẽ theo hướng mang đến thuận lợi tối đa, tiết giảm chi phí về thời gian, tiền của cho người dân và doanh nghiệp. Những nội dung cụ thể này được thể hiện rõ tại Nghị định số 45/2014/NĐ-CP quy định về thu tiền sử dụng đất, Nghị định số 46/2014/NĐ-CP quy định về tiền thuê đất, thuê mặt nước; Thông tư số 76/2014/TT-BTC hướng dẫn Nghị định số 45/2014/NĐ-CP, Thông tư số 77/2014/TT-BTC hướng dẫn Nghị định số 46/2014/NĐ-CP do Bộ Tài chính ban hành cùng có hiệu lực áp dụng từ ngày 1-7-2014.

Theo quy định tại các nghị định và thông tư hướng dẫn nói trên, thời gian làm thủ tục của người sử dụng đất trong thực hiện nghĩa vụ tài chính đã được giảm hàng trăm giờ mỗi năm. Vì theo những quy định mới, việc thực hiện thủ tục hành chính đối với tài chính đất đai được thực hiện theo cơ chế một cửa, đồng thời áp dụng phương pháp xác định tiền sử dụng đất và xác định thời gian trả kết quả cho người sử dụng đất rất rõ ràng, minh bạch, với trách nhiệm cụ thể được quy về cơ quan quản lý nhà nước. Người sử dụng đất chỉ phải một lần đến nộp hồ sơ ban đầu xin giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất... tại cơ quan tiếp nhận hồ sơ. Trong vòng 3-5 ngày, các cơ quan tiếp nhận hồ sơ phải có trách nhiệm thực hiện luân chuyển hồ sơ, xác định nghĩa vụ tài chính để thông báo cho người sử dụng đất thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai với Nhà nước. Trong từng trường hợp, nếu ở một công đoạn chậm sẽ ảnh hưởng đến quy trình giải quyết thủ tục, tác động đến quá trình sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp, người dân thì trách nhiệm cũng được xác định cụ thể tới từng cá nhân, cơ quan xử lý hồ sơ. Quy định này được hiểu rằng, nếu làm chậm sẽ gây ảnh hưởng đến lợi ích, gây thiệt hại cho doanh nghiệp và người dân thì cá nhân, cơ quan có liên quan phải bồi thường... Quy định này đã nhận được sự đồng thuận, đánh giá rất cao của đông đảo người dân và cộng đồng doanh nghiệp.

Không chỉ dừng lại ở đó, để đẩy mạnh cải cách tài chính đất đai, giảm chi phí vật chất cho xã hội, tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp và người dân, Chính phủ đã cho phép mở rộng phạm vi áp dụng phương pháp hệ số xác định giá đất để tính các khoản nghĩa vụ tài chính đối với người sử dụng đất. Nếu như trước đây khi doanh nghiệp, người dân thuê đất của Nhà nước, hết chu kỳ ổn định giá 5 năm, các cơ quan hữu quan lại thành lập đoàn kiểm tra đến tận nơi để xác định lại đơn giá thuê cho chu kỳ mới. Thuê đơn vị tư vấn thẩm định giá, gây tốn kém cho Nhà nước và gây không ít phiền hà cho doanh nghiệp thì nay phương thức này hoàn toàn được loại bỏ. Cụ thể, theo quy định tại Nghị định số 46/2014/NĐ-CP và Thông tư số 77/2014/TT-BTC thì hết chu kỳ cho thuê đất, cơ quan thuế căn cứ vào bảng giá đất, hệ số sử dụng đất và tỷ lệ phần trăm đã được UBND cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương quy định để xác định số tiền phải nộp của người thuê đất. Hệ số điều chỉnh giá đất được xây dựng cho từng khu vực, tuyến đường dựa trên tình hình thị trường, điều kiện kinh tế - xã hội của từng địa phương do UBND cấp tỉnh, thành phố quy định, công bố công khai hàng năm. Để khắc chế tình trạng “xin - cho”, hạn chế phát sinh nhũng nhiễu, tiêu cực trong việc xác định nghĩa vụ tài chính đất đai, trong Thông tư số 77/2014/TT-BTC, Bộ Tài chính cũng quy định các địa phương phải ban hành cụ thể hệ số điều chỉnh giá đất, tỷ lệ phần trăm giá đất tính thu tiền thuê đất, không ban hành khung. Bởi nếu ban hành khung thì giữa doanh nghiệp và cơ quan quản lý sẽ dễ nảy sinh cơ chế “xin - cho” trong việc áp giá ở mức sàn hoặc mức trần.

Với số lượng hàng trăm ngàn doanh nghiệp trong cả nước đang thuê đất như hiện nay, phương pháp xác định mới này sẽ tạo ra sự đột phá lớn, loại bỏ tình trạng lãng phí tiền của Nhà nước khi xác định lại giá. Đồng thời, doanh nghiệp không còn nơm nớp lo khi đến kỳ hết hạn thuê đất phải tiếp đoàn xác định giá thuê đất của cơ quan hữu quan. Quy định này khi được thực thi nghiêm túc sẽ tiết kiệm nguồn lực tài chính rất lớn cho Nhà nước, doanh nghiệp và xã hội.

Cùng với những cải cách mang tính đột phá, giảm nghĩa vụ tài chính, tạo thuận lợi, giảm chi phí cho doanh nghiệp thì hộ gia đình, cá nhân cũng là đối tượng được thụ hưởng lợi ích trực tiếp từ những đổi mới về thủ tục hành chính trong lĩnh vực tài chính đất đai. So quy định trước đây, việc mở rộng phạm vi sử dụng hệ số điều chỉnh giá đất theo quy định mới sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo đúng mục tiêu Chính phủ đã đề ra.

Ngoài ra, với quy định cho các hộ gia đình, cá nhân có khó khăn về tài chính được ghi nợ tiền sử dụng đất trong thời hạn 5 năm, nếu thanh toán trước hạn sẽ được Nhà nước hỗ trợ giảm trừ vào tiền sử dụng đất phải nộp theo mức 2%/năm của thời hạn trả nợ trước hạn và tính trên số tiền sử dụng đất trả nợ trước hạn đã được xã hội đồng tình cao. Bên cạnh đó, các chính sách tài chính đất đai mới cũng mang tính đột phá cao khi đi vào cuộc sống và nó không chỉ góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội đất nước, đảm bảo an sinh xã hội mà còn tạo lập môi trường kinh doanh bình đẳng, minh bạch cho Việt Nam.

Luật gia:  Vĩnh Hòa