ÔN CỐ TRI TÂN 14:47, 03/03/2019 GMT+7

Mạnh Nhân là người con hiếu thảo nổi tiếng trong lịch sử Trung Hoa. Trong sách “Nhị thập tứ hiếu” có điển cố “Khóc đến khi măng mọc” nội dung kể về tấm gương hiếu thảo của ông. Chuyện kể rằng, Mạnh Nhân vì không có măng cho mẹ đang bị bệnh ăn nên đã khóc rất thảm thương ở bụi tre, khiến trời đất cũng thương tình mà cho măng mọc. Mạnh mẫu chính là người quan trọng nhất trong cuộc đời Mạnh Nhân, mọi hành vi của ông đều làm theo gương của mẹ, là kết quả từ sự tận tâm chỉ dạy của mẹ ông.

Minh họa: S.H

Ngay từ khi Mạnh Nhân còn nhỏ, Mạnh mẫu đã dạy dỗ con trai một cách nghiêm khắc. Thuở nhỏ, Mạnh Nhân được mẹ gửi đến vùng Nam Dương, theo học học giả Lý Túc. Trước khi Mạnh Nhân đi học, mẹ ông đã đặc biệt may vội cho con một tấm chăn rất dày và rộng. Hàng xóm nhìn thấy cách làm đặc biệt này, họ không sao đoán được dụng ý của bà, chỉ cảm thấy kỳ lạ khó hiểu. Họ tò mò hỏi bà: Con của chị còn nhỏ, sao chị làm tấm chăn lớn thế?

Mạnh mẫu nói rằng: Con trai của tôi không có phẩm tính gì đặc biệt nổi trội để có thể được nhiều bạn kết giao. Hơn nữa, những người đi học bên ngoài phần đông đều có gia cảnh nghèo khổ, có những người thậm chí không có lấy một tấm chăn mang theo. Tôi may một tấm chăn rộng như vậy, chính là để con trai và bạn học nó cùng đắp chung, kết giao làm bạn thân với nhau. Điều này nhất định có ích đối với việc học của con trai.

Lời được nói rõ ra, mọi người đều hoàn toàn hiểu được dụng tâm vất vả và cảm phục lòng nhân hậu của bà. Và Mạnh Nhân cũng hiểu được dụng tâm vất vả của mẹ, ông học hành chăm chỉ, ban đêm cũng thường thắp đèn đọc sách, không chịu nghỉ ngơi. Thầy giáo của ông là Lý Túc rất hài lòng, thường khen ngợi ông rằng: “Con quả là có tài đức của một tể tướng!”.

Sau khi Mạnh Nhân trưởng thành, lúc đầu khi đảm nhiệm chức quan nhỏ dưới quyền Phiêu kỵ tướng quân Chu Cứ, ông bèn đón mẹ về sống chung. Lúc này, chức quan của ông đã thấp, lại không được như ý nguyện nên tình cảnh vô cùng khó khăn. Một buổi tối nọ, bên ngoài trời mưa to, trong nhà bị dột nên khó có thể ngủ được. Bản thân Mạnh Nhân vốn không cảm thấy gì, chỉ thương mẹ già phải chịu khổ sở như vậy, càng nghĩ càng cảm thấy buồn khổ. Ông bèn từ trên giường ngồi dậy, không cầm lòng được mà bật khóc, tạ tội với mẹ.

Mẹ của Mạnh Nhân lại không để ý đến điều đó, bà khích lệ con trai rằng: Chỉ cần con không quên chí hướng, chăm chỉ cố gắng, chịu một chút khổ thì nào có đáng gì, có gì đáng để khóc chứ! Mạnh Nhân nghe lời khích lệ của mẹ, lập tức lau nước mắt không khóc nữa. Sau khi Phiêu kỵ tướng quân Chu Cứ biết được tình cảnh khó khăn của mẹ con Mạnh Nhân, bèn đề bạt Mạnh Nhân làm Giám trì tư mã (một chức quan nhỏ quản lý ngư nghiệp). Mạnh Nhân tuy rằng gia cảnh bần hàn nhưng lại rất thanh liêm. Lúc này, mẹ của ông đã trở về sống ở quê nhà, không sống cùng ông nữa.

Mạnh Nhân tuy thân là Giám trì tư mã, nhưng lại tự học đan lưới và tự mình bắt cá. Ông đem số cá mình bắt được chế biến thành cá khô rồi gửi về nhà cho mẹ già ăn. Mẹ của Mạnh Nhân sau khi nhận được, đã ngay lập tức gửi trả số cá ấy, và viết một phong thư trách cứ con trai, rằng: Con thân là ngư quan, lại gửi cá khô cho ta, lẽ nào con không biết cần phải tránh bị hiềm nghi sao?

Mạnh Nhân dưới sự đốc thúc dạy dỗ không ngừng của mẹ mà dần dần trở nên chín chắn hơn. Về sau ông làm Huyện lệnh nhưng vẫn không thể đón mẹ già đến nơi nhậm chức sống cùng. Vì vậy, mỗi khi có được đồ ăn ngon, ông đều gửi về nhà cho mẹ ăn trước để tận hiếu đạo.Ngày mẹ ông qua đời, ông vô cùng đau lòng, không để ý đến pháp lệnh của triều đình mà từ quan trở về quê nhà chịu tang, làm tròn đạo hiếu. Triều đình biết được hiếu tâm của ông nên đã miễn tội cho ông. Sau sự việc ấy, triều đình vẫn tiếp tục để ông ra làm quan.

Lời bàn:

Theo nội dung của giai thoại này, nhờ có sự dạy dỗ nghiêm khắc của người mẹ, mà Mạnh Nhân đã trở thành người tài đức, chuyên cần, một người con hiếu thảo, một vị quan thanh liêm, chính trực. Ngày xưa, người ta coi “giúp chồng, dạy con” vừa là trách nhiệm vừa là tiêu chuẩn để đánh giá phẩm hạnh của một người phụ nữ trong gia đình. Bởi vậy, rất nhiều vị quan vừa có tài vừa có đức ngày ấy đều là chịu ảnh hưởng từ cách giáo dục của người mẹ.

Tiếc rằng, nói đến người phụ nữ xưa, ngày nay có không ít người thường nghĩ rằng họ là những người kém hiểu biết, an phận. Nhưng kỳ thực người mẹ trí tuệ thời xưa lại vô cùng chú trọng đến việc bồi dưỡng phẩm đức và tri thức không chỉ cho bản thân mà còn cho con mình. Chính nhờ sự dạy dỗ của người mẹ, đã có rất nhiều người con trở thành những vị quan tốt bụng, thanh liêm, chính trực được người đời ca ngợi. Vì thế câu nói “Phúc đức tại mẫu” mới tồn tại đến ngày nay.

N.D