ÔN CỐ TRI TÂN 09:38, 25/10/2018 GMT+7

Tội trượng cũng chia làm 5 bậc, đánh 60-100 trượng và trượng dùng để đánh phạm nhân là sợi mây to vừa, dài 2 thước 8 tấc. Tội đồ là tội bắt làm nô lệ cho biết nhục, kéo dài từ 1-3 năm, chia làm 5 bậc, bậc thấp nhất là bị bắt làm nô lệ 1 năm và bị đánh 60 trượng, bậc cao nhất phải chịu mức án “đồ 3 năm, phạt 100 trượng”.

Minh họa: S.H

Sách “Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ” giải thích rằng, trong 5 thứ tội hình thời bấy giờ, khủng khiếp nhất là tội thứ 5 - tội xử tử. Triều Nguyễn phân chia án tử thành các tội như tội giảo (treo cổ), tội trảm (chém đầu), tội lăng trì (xẻo từng miếng thịt), tội cưu thủ (chém đem bêu đầu), lục thi (băm xác). Về những can phạm mắc trọng tội bị tuyên xử tử, bộ Hình của triều Nguyễn ghi rõ: Nếu kẻ nào phạm tội ác quá nặng thì đem thi hành ngay, không phải đợi đến kỳ xét án. Còn các tội khác đều đợi đến hạn mùa thu mới đem thi hành án. Trước khi bị đem đi thi hành án, theo lệnh vua, triều thần phải xét lại, phải phân biệt tử tội nào có tình thực, tử tội nào được hoãn xử tử và tử tội nào đáng thương, đáng ngờ để tâu lên xin vua định đoạt.

Từ thời điểm chúa Nguyễn Ánh lập quốc đến thời vua Khải Định, triều đình duy trì danh sách 10 tội ác (thập ác). Bất kỳ ai vi phạm một trong những trọng tội này sẽ bị xử tử ngay lập tức nếu họ không trong danh sách 8 hạng người được đem ra bàn trước khi xử tội.

Đứng đầu trong danh sách 10 tội ác phải trảm quyết ngay là tội mưu phản (lập mưu lật đổ chính thể trong nước), tiếp đến là tội mưu đại nghịch (kẻ mưu phá hủy nhà tôn miếu, lăng tẩm và cung khuyết của nhà vua). Tội mưu bạn (mưu phản nước mình, ngầm theo nước khác) là tội thứ 3 trong danh sách 10 tội ác. Thứ bậc kế tiếp là tội ác nghịch (mưu đánh và mưu giết ông bà, cha mẹ của mình, ông bà cha mẹ chồng, giết chú, bác trai, thím, bác gái, cô, anh, chị, ông bà ngoại và chồng), tội bất đạo (giết 3 người trong một nhà), tội đại bất kính (kẻ ăn trộm đồ dùng của các nơi đại tự và đồ dùng của vua, làm giả dấu ấn của vua,...

Bất hiếu là tội thứ 7 trong 10 tội ác. Triều đình ghi chú rõ người mắc tội này là kẻ đi tố cáo, nguyền rủa, mắng chửi ông bà, cha mẹ của mình hay ông bà, cha mẹ của chồng cùng ông bà, cha mẹ còn sống khi phân chia ở riêng, của riêng, hoặc thiếu sự nuôi nấng. Ngoài ra, những kẻ đang để tang cha mẹ mà lấy chồng, lấy vợ hay cứ hát xướng làm trò vui, hoặc kẻ mà cha mẹ chết nhưng giấu đi không phát tang cũng bị khép tội bất hiếu.

Thứ 8 là tội bất mục, là kẻ mưu giết và bán người thân phải để tang 3 tháng trở lên, đánh và tố cáo chồng và các tôn trưởng phải để tang từ đại công trở lên (để tang 9 tháng) hay các tôn thuộc phải để trở tiểu công (để tang 5 tháng trở xuống). Đó là diễn giải của bộ Hình dưới triều Nguyễn. Thứ 9 là tội bất nghĩa, kẻ là dân trong hạt mà giết viên tri phủ, tri huyện, tri châu coi hạt mình, quân lính giết các quan lại cai quản mình, lính hầu vua giết viên trưởng quan từ ngũ phẩm trở lên, cùng giết người thầy hiện đương học và nghe tin chồng chết ẩn giấu đi không phát tang, bày chơi trò vui, bỏ áo tang mặc áo thường, hoặc đi lấy chồng khác trong khi có tang chồng. Tội cuối cùng trong thập ác là tội nổi loạn. Tội phạm liên quan đến trọng tội này là kẻ gian dâm với đàn bà con gái trong họ từ người phải để tang từ 5 tháng trở lên, hay thông dâm với nàng hầu của cha, ông, kể cả kẻ bằng lòng để cho thông gian.

Lời bàn:

Theo hình luật dưới thời phong kiến, người nào đó khi phạm một trong 10 tội ác như đã nêu sẽ bị quan hình án ban lệnh trảm ngay lập tức, dẫu có gặp dịp đặc xá cũng không được tha. Tùy mức độ vi phạm mà kẻ tử tội có thể bị chém đầu, hay lóc từng miếng thịt cho đến chết, hoặc phải treo cổ... Cũng theo luật xưa thì nếu họ trong nhóm 8 hạng người đem ra bàn trước khi xử tội và việc xử tử sẽ được đích thân thiên tử xem xét. Đó là người họ hàng về anh em 5 đời trở lên của nhà vua, người cố cựu của nhà vua thường được gọi vào hầu ra mắt và được đặc biệt gia ân hậu đãi lâu ngày, người từng ra trận chém được tướng hay cướp được cờ của giặc hoặc thắng trận ngoài xa muôn dặm, người hiền nhân quân tử có đức hạnh lớn với lời nói và việc làm có thể dùng khuôn phép cho đời, người là dòng dõi của triều đại trước làm khách của triều đại sau...

Và chính những quy định nêu trên đã tạo kẽ hở cho những kẻ là hoàng thân quốc thích, là con cái của những bậc công thần khai quốc làm những chuyện bá đạo hại dân, hại nước. Điều đáng buồn là tư tưởng “con vua thì lại làm vua” vẫn còn rơi rớt đến ngày nay. Bởi thế mới có chuyện không ít người thuộc diện “con ông, cháu cha” đã làm những việc có thể coi là thiếu chuẩn mực đạo đức, chuẩn mực xã hội, thiếu văn hóa, văn minh, đi ngược với văn hóa dân tộc. Trái ngược cách ứng xử khiêm nhường đáng ra phải có, họ thể hiện thái độ trịch thượng, hạch sách, ăn trên ngồi chốc, đứng trên đầu người khác; lôi  người thân ra làm bình phong, làm vũ khí để che đậy, lấp liếm cho những sai phạm, tội lỗi của mình. Thật đáng buồn thay!

N.D